Jak chronić swoje świadczenia przed egzekucją? Poradnik dla seniorów
Osoby starsze (zwłaszcza seniorzy) są szczególnie atrakcyjną grupą dla podmiotów finansowych - ograniczone dochody, rosnące koszty utrzymania i często wysokie koszty leczenia sprawiają, że seniorzy coraz częściej zwracają się po wsparcie o charakterze finansowym nie tylko do banków, ale także do firm pożyczkowych i parabanków (tzw. pożyczki chwilówki). Kłopot pojawia się, gdy nadchodzi czas spłaty zobowiązania, a firmy pożyczkowe nie oferują ulg w przypadku opóźnień lub niespłacenia należności ze względu na wiek pożyczkobiorcy.
W dzisiejszym wpisie chciałbym poruszyć temat, który budzi wiele emocji i wątpliwości – egzekucja komornicza wobec emerytów. Wiele osób, zwłaszcza starszych, obawia się, że komornik może pozbawić ich całości świadczeń emerytalnych, pozostawiając bez środków do życia. Postaram się odpowiedzieć na najczęstsze pytania, które pojawiają się w mojej praktyce zawodowej, a także rozwiać niektóre mity.
Klient: „Panie Mateuszu, część moich środków emerytalnych jest potrącana przez organ egzekucyjny. Jak mogę się przed tym bronić?”
Prawnik: To zależy od kilku czynników. Organ egzekucyjny ma prawo potrącać świadczenia, ale nie w całości. Ochronę gwarantują m.in. Kodeks postępowania cywilnego oraz Ustawa o emeryturach i rentach z FUS. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że istnieją limity, których organ egzekucyjny nie ma prawa przekroczyć.
- Pomoc zadłużonym
- Zwolnienie z 90% odsetek
- Ochrona przed komornikiem
- Upadłość konsumencka
- Antywindykacja
- Oddłużanie
Darmowa konsultacja prawnika – 30 minut z online analizą dokumentów w Twojej sprawie
Dlaczego klienci nam ufają?
Praca tylko na podstawie umowy z gwarancjami
✅ 29 wykwalifikowanych prawników
✅ 1000+ zadowolonych klientów
✅ 900+ wygranych spraw
✅ 50+ milionów zaoszczędzonych środków
Zostaw opinię o współpracy z naszą kancelarią
Czy komornik może zająć emeryturę?
Wykonawca sądowy dysponuje szerokim zakresem uprawnień. Obejmują one między innymi:
- Zajęcie konta bankowego i zajęcie majątku dłużnika: w szczególności pieniądze na koncie bankowym, emeryturę, i inne prawa majątkowe.
- Potrącenie z emerytury i wynagrodzenia za pracę na poczet spłaty zaległych należności i wierzytelności;
- Sprzedaż majątku
- Wejście na posesję
Czy istnieją jakieś przepisy, które chociaż w minimalny sposób zabezpieczają, często już i tak niską (bo minimalną) emeryturę? Tak. Podstawą prawną, która szczegółowo reguluje zajęcia komornicze z emerytur i rent, jest między innymi:
- ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568, 1841);
- ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1631, 1674);
- ustawa o komornikach sądowych z dnia z dnia 22 marca 2018 r. (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1458).
Celem regulacji jest ochrona emerytów przed zbyt dużym obciążeniem finansowym oraz zapewnienie im minimalnych środków na życie, przy jednoczesnej możliwości dla wierzycieli do odzyskania należności.
Czy świadczenia podlegają zajęciu?
Emerytury mogą podlegać egzekucji komorniczej, ale nie w pełnym zakresie. Komornik może zająć część świadczenia w przypadku długów alimentacyjnych, zobowiązań wobec banków czy zaległości podatkowych. Istnieją jednak określone limity potrąceń, które chronią emeryta przed utratą całego dochodu. Warto pamiętać, że egzekucja nie odbywa się automatycznie – wierzyciel musi uzyskać tytuł wykonawczy i skierować sprawę do komornika.
Podstawy prawne potrąceń
Egzekucja jest prowadzona na podstawie tytułu wykonawczego, najczęściej wyroku sądu lub nakazu zapłaty. Warto odróżnić to od działań windykatorów, którzy nie mają uprawnień do blokowania środków. Windykatorzy mogą jedynie kontaktować się z dłużnikiem, ale nie mają prawa do zajęcia świadczeń.
Komornik i windykator – co mają różne i wspólne
Komornik | Windykator |
zajmują się odzyskiwaniem zaległych płatności (lub wymuszają spełnienie niewykonanych zobowiązań) | |
głównym celem pozostaje niezmiennie ten sam – odzyskanie należności oraz maksymalne zaspokojenie roszczeń wierzyciela. | |
zawód może być wykonywany wyłącznie przez uprawnionego prawnika | może natomiast zostać każda osoba, również taka, która nie posiada wykształcenia prawniczego |
szerszy zakres uprawnień przysługujących
| ograniczeni w swoich kompetencjach, ich odpowiedzialność jest jednak dużo niższa |
jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym | nie podlegają pod żadną szczególną regulację prawną pozatym wszystkie ich czynności muszą być zgodne z obowiązującym prawem |
możliwość dokonywania zajęć praw i przedmiotów, nawet wbrew woli dłużnika | główną kompetencją jest w zasadzie możliwość negocjowania spłaty istniejącego długu w oznaczonym czasie i formie |
Darmowa konsultacja prawnika – online 30 minut z online analizą dokumentów w Twojej sprawie
Kwota wolna od potrąceń
Prawo przewiduje minimalną kwotę emerytury, której komornik nie może zająć. W 2024 roku wolna od potrąceń kwota wynosiła 75% najniższej emerytury, co daje około 1588,44 zł. W przypadku długów alimentacyjnych granica ta jest niższa, ponieważ komornik może potrącić nawet 60% świadczenia.
Emeryt, który otrzymuje minimalne świadczenie, jest więc częściowo chroniony przed egzekucją. Z tego powodu warto sprawdzić, ile dokładnie może zostać zajęte w danym przypadku.
Ile wynosi minimalna kwota emerytury, której komornik nie może zająć?
Co istotne, istnieją ograniczenia i sumy niepodlegające egzekucji, gdyż emeryt musi mieć środki do życia. W przypadku przeprowadzenia egzekucji komorniczej na świadczeniu emerytalnym, komornik w żadnym wypadku nie jest uprawniony do zajęcia całego świadczenia emerytalnego. Dłużnikowi należy się suma wolna od potrąceń z emerytury w roku 2025
Podobnie jak w roku 2024, tak i w 2025 utrzymują się dwa kluczowe progi ograniczające możliwość zajęcia komorniczego emerytur.
25% emerytury | w zakresie długów niealimentacyjnych. Tak więc 25% może zostać zajęte na poczet długów cywilnych i komercyjnych (np. kredyty, pożyczki, zaległe rachunki za gaz, prąd, telefon, kwoty grzywien, kar pieniężnych, nieopłaconych faktur różnego rodzaju). Zatem dłużnikowi musi pozostać kwota odpowiadająca co najmniej kwocie 75% świadczenia minimalnego (kwoty brutto). |
60% emerytury | w zakresie długów alimentacyjnych, gdyż te mają wyższy priorytet z racji ich charakteru. |
Kiedy egzekucja jest niemożliwa?
Nie wszystkie środki podlegają zajęciu. Na przykład dodatki pielęgnacyjne czy tzw. Trzynasta i czternasta pensja są chronione przed potrąceniami.
Niektóre sytuacje sprawiają, że komornik nie może prowadzić egzekucji z emerytury. Jeśli świadczenie jest równe lub niższe niż kwota wolna od zajęcia, potrącenia są niemożliwe. Dodatkowo komornik nie może zająć środków, jeśli dług wynika z zobowiązań niepodlegających egzekucji, np. niektórych świadczeń socjalnych. W przypadku błędnego zajęcia środków można złożyć skargę do komornika lub sądu. Warto reagować szybko, by uniknąć problemów z wypłatą środków na życie.
Jak chronić swoje środki? Skuteczne metody
Jedna starsza Pani niedawno powiedziała swoją historię:
„Ciężko żyć w poważnym wieku. W tym kraju nie ma szacunku do takich jak ja. „Nie łapię” na podwyżki do emerytury i już mną się zajmują wykonawcy państwowe. Proszę mi doradzić w jaki sposób mam ochronić swoje mizerne dochody i żyć bez stresu?”
Prawnik odpowiada: Jeśli chodzi o tego rodzaju kwestie, udzielę wyczerpującej odpowiedzi z punktu widzenia jurysdykcji, aby dana Pani znała swoje prawa i pomogę wyjaśnić te aspekty.
Warto rozważyć takię działania:
1. Negocjacje z wierzycielem
Najlepiej działać zanim sprawa trafi do komornika. Możesz spróbować porozumieć się z wierzycielem i zawrzeć ugodę. W wielu przypadkach wierzyciel zgadza się na rozłożenie długu na raty, co pozwala uniknąć zajęcia komorniczego.
2. Wniosek o zmniejszenie potrąceń
Jeśli już masz komornika, możesz złożyć do sądu wniosek o zmniejszenie wysokości zajęcia. Wystarczy wykazać, że po potrąceniu środków zostaje Ci zbyt mało na życie. Sąd, uwzględniając Twoją sytuację materialną, może zmniejszyć potrącenie.
3. Skarga na działania organu egzekucyjnego
Komornik nie jest nieomylny. Jeśli uważasz, że działa niezgodnie z prawem, możesz złożyć skargę do sądu rejonowego. Przykładem może być zajęcie świadczenia, które powinno być wolne od egzekucji.
4. Umorzenie postępowania egzekucyjnego
Jeśli zadłużenie jest przedawnione lub zostało już spłacone, a ekzekutor wciąż prowadzi egzekucję, możesz domagać się jej umorzenia. Warto wówczas skonsultować się ze mną, by prawidłowo sporządzić wniosek.
5. Upadłość konsumencka jako ostateczne rozwiązanie
Procedura upadłości konsumenckiej jest zazwyczaj inicjowana przez osoby aktywne zawodowo.
W kontekście osób nieaktywnych zawodowo, takich jak emeryci czy renciści, gdy ich głównym źródłem dochodu są świadczenia emerytalne lub rentowe, często okazuje się, że te środki wystarczają jedynie na pokrycie najbardziej podstawowych potrzeb życiowych.
Jednakże, fakt ten nie wyklucza możliwości złożenia wniosku o upadłość konsumencką przez emerytów i rencistów. Należy jednak mieć na uwadze, że proces ten może być dla nich szczególnie trudny.
Każdy emeryt lub rencista, decydujący się na podjęcie kroków w kierunku upadłości konsumenckiej, powinien zdawać sobie sprawę, że ze względu na skomplikowany charakter procedury, cały proces może trwać dłużej niż dwa miesiące. W tym okresie może dojść do zmian w życiu zawodowym lub osobistym wnioskodawcy, a także w jego stanie zdrowia. W przypadku, gdy dłużnik zmarłby w wyniku choroby lub nieszczęśliwego wypadku, postępowanie upadłościowe jest kontynuowane.
Dla osób w trwałej niewypłacalności upadłość konsumencka może być szansą na nowy początek.
Darmowa konsultacja prawnika – online 30 minut z online analizą dokumentów w Twojej sprawie
Jakie świadczenia są chronione przed komornikiem?
Nie wszystkie dochody emerytów mogą zostać zajęte przez komornika. Chronione są m.in. dodatki pielęgnacyjne, świadczenia opiekuńcze oraz zasiłki rodzinne. Podobnie jest z jednorazowymi dodatkami, takimi jak „trzynastka” czy „czternastka”, które nie podlegają zajęciu. Ważne jest, by emeryci wiedzieli, jakie środki są bezpieczne, by uniknąć bezprawnych potrąceń. Jeśli komornik naruszy te zasady, można złożyć skargę do sądu.
– „Mam pewne trudności w życiu. Od kilku lat jestem zadłużony. Proszę o wyjaśnienie, czy komornicy państwowi i sądowi mogą bezczelnie i łatwo zająć wszystkie pieniądze z konta” – Z tym pytaniem zwrócił się do mnie pewien Pan Andrzej (68 lat).
Ja z kolei odpowiem na to pytanie szczegółowo: Nie wszystkie pieniądze mogą zostać zajęte.
Oto kilka świadczeń, których komornik nie ma prawa ruszyć:
- Trzynasta i czternasta emerytura,
- Dodatki pielęgnacyjne
- Świadczenia dla osób niezdolnych do pracy
- Specjalne renty i zasiłki.
Świadczenia emerytalne i dodatki socjalne
Trzynasta i czternasta emerytura to dodatkowe świadczenia wypłacane emerytom w Polsce. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, są one co do zasady wolne od zajęć komorniczych. Oznacza to, że komornik nie może ich zająć na poczet długów, co stanowi istotne zabezpieczenie dla seniorów znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej.
Jednakże istnieją pewne wyjątki. W przypadku długów alimentacyjnych komornik może egzekwować część trzynastej i czternastej emerytury. Dodatkowo, jeśli środki te trafią na konto bankowe, na którym już dokonano zajęcia komorniczego, mogą zostać automatycznie zablokowane. W takiej sytuacji konieczne jest zgłoszenie wniosku do banku lub komornika o zwolnienie środków spod egzekucji.
Jakie inne świadczenia są wolne od egzekucji?
Oprócz trzynastej i czternastej emerytury, wolne od zajęcia komorniczego są również:
- Zasiłek pielęgnacyjny i świadczenia rodzinne,
- Zasiłek dla opiekunów, który przysługuje osobom sprawującym opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny,
- Dodatki kombatanckie i inne świadczenia honorowe,
- Zasiłek pogrzebowy, który służy pokryciu kosztów pochówku.
Warto pamiętać, że komornik może zająć jedynie część regularnej emerytury – zgodnie z prawem, pozostawiona musi być kwota wolna od potrąceń, która w 2024 roku wynosi 75% minimalnej emerytury.
Jak zabezpieczyć środki na koncie bankowym?
Warto wiedzieć, że bank ma obowiązek pozostawić na Twoim koncie pewną kwotę wolną od zajęcia. Obecnie jest to równowartość 75% minimalnej emerytury. Jeśli komornik zajmie więcej, można złożyć skargę. Bank nie ma prawa pozwolić na zajęcie całego świadczenia.
Darmowa konsultacja prawnika – online 30 minut z online analizą dokumentów w Twojej sprawie
Gdzie szukać pomocy?
– „Znajduję się w bezradnej sytuacji. Myśle nie mam żadnego wyjścia. Gdzie mam szukać pomocy? Do kogo muszę zwracać?” – pyta Pani Ula (71 lat)
Odpowiadam: Bezpłatna pomoc prawna dla seniorów. Tak. Takie istnieje.
Jeśli nie stać Cię na prawnika, możesz skorzystać z darmowej pomocy prawnej. Organizacje takie jak Fundacja Pomocy Osobom Zadłużonym czy Miejski Rzecznik Konsumentów oferują porady w takich sprawach.
Widzę, że sytuacja nie jest prosta, ale istnieją sposoby, by ją poprawić. Proszę nie zwlekać z działaniem – im szybciej podejmiemy kroki, tym większa szansa na ochronę Pani środków.
Bezpłatna pomoc prawna dla seniorów
Seniorzy w trudnej sytuacji finansowej mogą skorzystać z różnych form bezpłatnej pomocy prawnej. Porady te są dostępne m.in. w:
- Punktach bezpłatnej pomocy prawnej, które działają w urzędach gmin, starostwach powiatowych oraz centrach pomocy społecznej,
- Organizacjach pozarządowych, które świadczą wsparcie prawne, np. Fundacja Pomocy Seniorom czy Stowarzyszenie „Pogotowie Prawne”,
- Uniwersytetach i klinikach prawa, gdzie studenci pod nadzorem prawników pomagają w rozwiązywaniu problemów prawnych seniorów.
Organizacje pomagające zadłużonym emerytom
Dla emerytów mających problemy z długami istnieją specjalne instytucje wspierające ich w negocjacjach z wierzycielami i w procesie oddłużania. Wśród nich warto wymienić:
- Fundację „Nie jesteś sam”, która pomaga osobom starszym w wychodzeniu z długów poprzez doradztwo prawne i finansowe,
- Stowarzyszenie Krzewienia Edukacji Finansowej, oferujące konsultacje w zakresie zarządzania budżetem domowym,
- Miejskie i gminne ośrodki pomocy społecznej, które mogą pomóc w uzyskaniu zasiłków czy dodatków wspierających spłatę zadłużenia.
Dzięki tym instytucjom emeryci mogą uzyskać nie tylko fachową poradę, ale także wsparcie w negocjacjach z wierzycielami oraz możliwość skorzystania z programów oddłużeniowych.
Darmowa konsultacja prawnika – online 30 minut z online analizą dokumentów w Twojej sprawie
Czy warto skorzystać z pomocy prawnika?
Skorzystanie z pomocy prawnika może uchronić emeryta przed niesłusznymi zajęciami komorniczymi. Prawnik pomoże w analizie sytuacji i sprawdzeniu, czy zajęcie jest zgodne z przepisami. Może również przygotować skargę na działania komornika lub negocjować warunki spłaty długu. Dla wielu seniorów prawo egzekucyjne jest skomplikowane, dlatego warto mieć wsparcie specjalisty. Profesjonalna pomoc może znacząco poprawić sytuację dłużnika i zapewnić spokój ducha.
Moja odpowiedź brzmi tak: W niektórych przypadkach lepiej oddać sprawę w ręce profesjonalisty. Koszt porady prawnej może być niewielki w porównaniu do pieniędzy, które uda się odzyskać dzięki skutecznej obronie przed komornikiem.
Najczęstsze błędy popełniane przez dłużników
Za lata praktyki obserwowałem wielką iłość różnych przypadków. W procesie oddłużania głównym jest szybko działać i starać się nie popełniać błędów. Oto najczęściej spotykane z nich:
| Ignorowanie wezwań do zapłaty – długi same nie znikną, |
| Brak reakcji na działania wykonawcy – im szybciej zaczniesz działać, tym lepiej, |
| Przekazywanie majątku rodzinie – może to zostać uznane za próbę ukrycia środków i ostatecznie prowadzić do negatywnych i nieprzyjemnych konsekwencji |
Aktualne przepisy dotyczące egzekucji świadczeń
Podstawowe akty prawne, które „rzucają światło” na kwestie związane ze sprawami emerytów i chronią ich prawa
- Kodeks postępowania cywilnego, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640430296/U/D19640296Lj.pdf
- Ustawa o emeryturach i rentach z FUS, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19981621118/U/D19981118Lj.pdf
- Prawo upadłościowe, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20030600535/U/D20030535Lj.pdf
Darmowa konsultacja prawnika – online 30 minut z online analizą dokumentów w Twojej sprawie
Najczęstsze pytania od naszych klientów:
Czy cała emerytura podlega zajęciu?
Nie, istnieje tzw. kwota wolna od zajęcia, która jest chroniona przed egzekucją.
Jakie są limity zajęcia emerytury?
Jeśli świadczenie przekracza kwotę wolną, zajęciu podlega:
- 50% nadwyżki – gdy egzekwowana należność dotyczy alimentów, świadczeń socjalnych lub innych roszczeń o charakterze niepieniężnym.
- 30% nadwyżki – w przypadku innych zobowiązań, np. kredytów czy pożyczek.
Przykład: Przy emeryturze w wysokości 3.000 zł, nadwyżka wynosi 1.242,11 zł. Z tej kwoty zajęte zostanie 30%, czyli około 372,63 zł.
Czy dodatkowe świadczenia, takie jak trzynasta emerytura, są chronione?
Tak, trzynasta emerytura jest zabezpieczona przed egzekucją, dlatego nie podlegają zajęciu.
Jak napisać skargę na działania wykonawcy?
W przypadku przekonania o naruszeniu Pana/Pani praw (na przykład zajęciu większej kwoty niż przewiduje ustawa), przysługuje Panu/Pani prawo do złożenia skargi. Zaleca się konsultację z radcą prawnym, aby zapewnić skuteczność skargi.
Czy możliwe jest zawarcie ugody w sprawie zadłużenia?
Rzeczywiście, istnieje opcja dojścia do porozumienia w sprawie zadłużenia, co w praktyce otwiera przed Tobą możliwość negocjacji warunków spłaty. Możesz zatem przedstawić propozycję rozłożenia długu na dogodne raty lub zaoferować jednorazową wpłatę w kwocie niższej niż pierwotne zadłużenie. Taka ugoda może być korzystna dla obu stron – Ty zyskujesz bardziej elastyczne warunki spłaty, a wierzyciel ma pewność odzyskania choć części należności.
Jakie są koszty pomocy prawnej w sprawie egzekucji?
Opłaty za wsparcie prawnicze różnią się w zależności od specyfiki sprawy oraz wybranej kancelarii. Należy jednak mieć na uwadze, że istnieje możliwość skorzystania z bezpłatnej porady prawnej lub wsparcia finansowego z funduszy pomocy społecznej w pewnych okolicznościach.
Czy przekazywanie majątku dzieciom chroni przed egzekucją?
Przekazywanie majątku dzieciom, żeby uniknąć zajęcia go przez komornika, jest niepewne. Taki krok może być uznany za nielegalny i podważony w sądzie. W rezultacie, majątek może zostać zabrany, a Ty możesz mieć dodatkowe wydatki związane z sądem.
Artykuł został napisany, sprawdzony i zredagowany przez Nykytskyi Mykhaylo
Międzynarodowy prawnik, ekspert w dziedzinie prawa bankowego, kredytowego oraz upadłości konsumenckiej.